Chorwacka wiosna ludów

• 
  Janusz

  Początkiem rewolucji chorwackiej jest 25 marca 1848 r. data Zgromadzenia Narodowego w Zagrzebiu, które ogłosiło powstanie Trójedynego Królestwa Dalmacji, Chorwacji i Slawoni pod rządami dynasti habsburskiej, wchodzącego w skład Korony Węgierskiej. Domagano się utworzenia niezależnego rządu odpowiedzialnego przed sejmem krajowym. Banem został baron Josip Jelaćić, oficer Pogranicza Wojskowego. W żądaniach społecznych domagano się zniesienia przywilejów stanowych i pańszczyzny, a także równych praw dla wszystkich obywateli, wolności słowa i zrzeszeń oraz powszechnego opodatkowania. Życzenia Narodu Chorwackiego delegacja zawiozła do Wiednia.
  Nowy ban uważany był za działacza iliryjskiego wiernego Habsburgom, i w pewnym sensie rzeczywiście tak było. W kwietniu zerwał wszelkie stosunki z Węgrami i wydał rozporządzenia znoszące pańszczyznę. Ale reforma ta była tak ograniczona, że nie zaspokajała wszystkich żądań chłopów, w związku z tym bunty trwały nadal. W tym samym czasie wybuchła rewolucja majowa, a cały dwór musiał schronić się w Insbrucku. Tym samym wzmocniła się pozycja Węgier.
  5 czerwca w Zagrzebiu odbyt się zakazany przez króla Ferdynanda V sabor. Został on powołany w wyborach powszechnych, podczas których dokonano uroczystego zaprzysiężenia Jelaćicia. Ban wciąż wierny cesarzowi udał się do Insbrucku i tam uzyskał dalsze poufne instrukcje. Zaczęły się przygotowania do wojny z Węgrami. Już w sierpniu Jelaćić wyruszył zbrojnie do Fłijeki, wypędził stamtąd węgierskiego gubernatora i oficjalnie wypowiedział Węgrom wojnę.
  Niestety, po wojnie Chorwacja stała się prowincją austriacką, mimo że zachowała niezależność od Korony Węgierskiej. W rewolucji ludów zwyciężyła reakcja, która zaczęła wprowadzać rządy absolutne. Pozbawiono Chorwację systemu parlamentarnego, rozbudowano natomiast policję i biurokrację, a więc organy, na których opierały się rządy centralne. Nadrzędnym celem stało się zlikwidowanie różnic narodowych i wprowadzenie jednolitego narodu austriackiego. Wszelkie zmiany przeprowadzane byty zgodnie z interesami austriackiej burżuazji. Z drugiej strony, to właśnie wtedy uwłaszczono chłopów. Co prawda przyznawano im zbyt mato ziemi, aby mogli na niej gospodarować i z tego żyć, ale wyodrębniła się nowa młoda klasa społeczna.

  30 października 2014
  odpowiedz
• 
  Waldek

  1 grudnia 1918 r. powstało Zjednoczone Królestwo Serbów Chorwatów i Słoweńców. Podstawą tego zjednoczenia była romantyczna idea lirów. (Istria, Rijeka, Cres, Lośinj, Lastovo oraz Zadar należały w tym czasie do Włoch.) Bezpośrednio po powołaniu do życia nowego państwa zaczęła się ostra wewnętrzna walka polityczna. W czerwcu 1919 r. Zjednoczone Królestwo zostało oficjalnie uznane przez inne państwa.
  Królestwo SHS było monarchią konstytucyjną - król nie odpowiadał przed nikim, zwoływał i rozwiązywał parlament (skupsztynę) i był zwierzchnikiem sił zbrojnych. Brak większości parlamentarnej powodował ciągłe walki i spory polityczne. W 1928 r. parlament stał się miejscem makabrycznego widowiska. Doszło do strzelaniny, w której zginęli posłowie z ramienia Chorwackiej Parti Chłopskiej.
  Incydent stal się przyczyną głębokiego kryzysu państwowego. W 1929 r. król dokonał zamachu stanu (rozwiązał wszelkie instytucje) i przyjął władzę dyktatorską, zmieniając nazwę państwa na Królestwo Jugosławi. Na wieść o tym Partia Chłopska stworzyła rezolucję nazywaną Punktacje Zagrzebskie, w której domagała się reorganizacji państwa na zasadzie równouprawnienia narodowego. W tym czasie powstała organizacja Ustaśa (Powstaniec), do której werbowano chorwackich szowinistów. Krajem wciąż wstrząsały walki, a nawet zabójstwa na tle politycznym. 5 dni przed rozpoczęciem II wojny światowej powstała autonomiczna Banowina Chorwacka w ramach Królestwa Jugosławi. 5 września Królestwo ogłosiło neutralność.

  30 października 2014
  odpowiedz